အိမ်နှင့်လုပ်ငန်းခွင်မှာ လန်းတဲ့စိတ် ဆန်းတဲ့ဦးနှောက်-အပိုင်း(၂)

စိတ်ခံစားမှုက ကမ္ဘာကြီးကို ကိုယ်က ဘယ်လိုဆက်ဆံနေတယ်ဆိုတာ 

ဖော်ပြနေတယ် ▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬ ပထမပိုင်း - အပိုင်း(၂) 

★ ဒါ ဒီနှစ် နောက်ဆုံးထုတ်တဲ့ စာအုပ်ပါ၊ Genes, Brain, and Emotions - Interdisciplinary study ကိုပြောပါတယ်။ သတိပဋ္ဌာန် အနောက်နိုင်ငံကို ရောက်သွားပြီးတဲ့နောက်ပိုင်းမှာ သူဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ဟာတွေ။ 

★ Emotion ဆိုရင် ဒါ Psychology, Brain ဆိုရင် Neurology, Genes ဆိုရင် Biology ၊ ဒီထဲမှာ ရိုးရိုး biology ရော system biology တွေရော ရောနေတာပေ့ါ၊ ဒီထဲမှာ အကုန်ပါတယ်။ 

★ Chapter 1 မှာ introduction လေး ပထမဦးဆုံး စာကြောင်းက အရမ်းကိုထိမိပါတယ်။ Emotions reflect our relation with the world. 

★ ဘုန်းဘုန်းတို့ရဲ့စိတ်ခံစားမှု ဘုန်းဘုန်းတို့ရဲ့ emotion က ကိုယ်က ကမ္ဘာကြီးနဲ့ဘယ်လို ဆက်စပ်နေတယ်၊ ကမ္ဘာကြီးကို ဘယ်လိုဆက်ဆံတယ်ဆိုတာ အဲဒီဟာ ဖော်ပြနေတယ်။ ★ မနက်ကတည်းက စပြီးတော့ မနက် မျက်စိပွင့်တာနဲ့ တစ်နေကုန်တစ်နေခမ်း ဆဲတဲ့လူလည်း ရှိတယ်။ အိမ်မှာ ဆဲရတာ မကျေနပ်လို့ အားမရလို့ facebook ပေါ်တက်ဆဲတဲ့လူလည်း ရှိတယ်၊ twitter ပေါ် တက်ဆဲတဲ့လူလည်း ရှိတယ်။ 

★ ကားမောင်းသွားရင်းနဲ့ မကျေနပ်လို့ တခါတည်း မှန်တံခါးလေးချပြီးတော့ ဘေးကလူကို ဆဲလိုက်တာလည်း ရှိတယ်။ တခါတခါ ဘုန်းဘုန်းနဲ့ တရားထိုင်ပြီးတော့ ဘုန်းဘုန်းကို လိုက်ပို့တဲ့ဒကာ လမ်းမှာ အဲဒီလို ဒေါသတွေဘာတွေဖြစ်ပြီးတော့ ဆဲမိတယ်။ 

★ “သတိထား သတိထား” သတိပေးရတယ်။ လန်ဒန်မှာ ပြောပါတယ်။ ဆရာဝန်တွေ stress အရမ်းများတဲ့အခါကျတော့ အလုပ်မှာ အရမ်း stress များတယ်။ အလုပ်လုပ်တဲ့နေရာမှာ အလုပ်ပြီးအောင်ပဲ အဲဒါပဲ သတိထားတဲ့အခါကျတော့ အလုပ်ထဲမှာ စိတ်က မရှိဘူး။ အပြည့်အဝ မရှိဘူး။ 

★ နှလုံးသားက အလုပ်ထဲမှာ အပြည့်အဝမရှိဘူး။ ဒါ ကိုယ်ကြိုက်တဲ့အလုပ်ကို ရွေးပြီး တော့ လုပ်တာတောင်မှ ဒီလိုဖြစ်နေသေးတာ ဒါ stress ရဲ့ ဒဏ်ကြောင့်ပဲ။ စိတ်ဖိစီးမှု များလာပြီဆိုရင် အရမ်းကို ချစ်တယ်ဆိုတဲ့ လူတွေနဲ့လည်း စကားများတာပဲ။ မချစ်တဲ့လူနဲ့ဆိုရင်တော့ ပြောမနေနဲ့တော့။ အဲဒီလိုတွေ ဖြစ်နေတာ။ 

★ ဒါကြောင့် - Emotions reflect our relation with the world and play an essential role in our ability to adapt to environmental challenges. 

★ ပတ်ဝန်းကျင်ပြောင်းလဲတဲ့နေရာမှာ ကိုယ်က adapt လုပ်ရတယ်။ လိုက်ပြီးတော့ ပြောင်းလဲရတယ်။ မပြောင်းလဲဘူးဆိုရင် ဘုန်းဘုန်းတို့က survive မဖြစ်ဘူး။ မယှဥ်နိုင်ဘူး။ 

★ ရာသီဥတု ပြောင်းလဲလို့လား လူမူအခြေအနေ ပြောင်းလဲလို့လား။ စီးပွားရေး အခြေအနေ ပြောင်းလဲလို့လား။ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ပြောင်းလဲလို့လား။ သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင်ပြောင်းလဲလို့ အခု ဘုန်းဘုန်းတို့ air condition အခန်းထဲမှာ နေတာလေ၊ ရာသီဥတုပူလို့။ ဒါ ပြောင်းလဲလာတာ။ 

★ အဲဒီ environmental changes က social environment နဲ့ ပြောရင် စကားပြောနေရင်းနဲ့ အစည်းအဝေးတက်နေရင်းနဲ့ လူတစ်ယောက်က သူ့ emotion ကို သူ control မလုပ်နိုင်လို့ စကားပြောတာ diplomatic လည်း မဖြစ်တော့ဘူး သိပ်လည်း မယဥ်ကျေးတော့ဘူး။ 

★ သူများပြောတာ သိပ်နားမထောင်ချင်တော့ဘူး။ သူလိုချင်တဲ့ဟာကိုပဲ သူက အရမ်းကို pushing ဖြစ်နေတယ် အရမ်းကိုတွန်းနေတယ်ဆိုရင် environment က ပြောင်းသွားပြီ။ အဲဒီလူတစ်ယောက်ကြောင့် environment က ပြောင်းသွားပြီ။ 

★ အဲဒီ ပြောင်းတဲ့ဟာကို ကိုယ်က သူ့ကိုလည်း ကူညီရာရောက်အောင် တစ်သင်း အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့လုံးကို ကူညီရာရောက်‌အောင် ကိုယ်ဘယ်လိုလုပ်နိုင်တုန်း။ ဒါက EQ ပေါ်မှာ မူတည်တယ်။ Emotional Quotient ပေါ်မှာ မူတည်တယ်။ 

★ အဲဒီအချိန်မှာ ကိုယ်က သူ့ကို response လုပ်လိုက်တယ်။ ကိုယ့်ရဲ့ reaction သူ့ကို တုံ့ပြန်တဲ့ကိုယ်ရဲ့ reaction အဲဒီအချိန်မှာ အဲဒီလိုလုပ်တာ ကိုယ်က ဒေါသဖြစ်လိုက်လား။ ဒေါသဖြစ်တာကို ကိုယ်က သိလိုက်လား။ 

★ ကိုယ်က‌ ကြောက်စိတ်ဝင်တာ ကြောက်စိတ်ဝင်တာကို သိလိုက်လား။ စိုးရိမ်စိတ်ဝင်လာတယ်၊ အဲဒီ စိုးရိမ်တာကို သိလိုက်လား။ သိတယ်ဆိုရင်တော့ ဒီပုဂ္ဂိုလ်က Happy ဖြစ်ဖို့အတွက် အခြေခံရှိပြီတဲ့၊ ဒါ EQ ကောင်းလို့။ 

★ အဲဒီလို မဟုတ်ဘဲနဲ့ လူတစ်ယောက်က ထပြီးတော့ ဇွတ်အတင်းပြောတဲ့ဟာကို ကိုယ်က စိတ်ထဲမှာ ရင်ထဲမှာ မကျေမနပ်ဖြစ်လာပြီးတော့ ခန္ဓာကိုယ်ရော စိတ်ရော တင်းမာလာတယ်ဆိုရင် လောင်နေတဲ့မီးကို ကိုယ်က လောင်စာထပ်ထည့်လိုက်တာ။ 

★ အဲဒါကြောင့် ပထမဆုံး self-awareness ကိုယ့်ဟာကိုယ်သိရမယ်တဲ့။ ကိုယ့် emotion ကို ကိုယ် သိရမယ်။ အဲဒီအချိန်မှာ ဒီနေ့ပြမယ့် video clip လေးတွေ ရွေးထားတယ်။ အဲဒီ videoclip ထဲမှာ ဦးနှောက်က ဘယ်လိုပြောင်းသွားတယ်ဆိုတာ အဲဒါတွေပါ ပါတယ်။ 

★ ဘုန်းဘုန်းတို့ရဲ့ စိတ်အကြောင်း လူအကြောင်း သိဖို့က အရမ်းကြီး မခက်ပါဘူး။ စိတ်အကြောင်းဆိုရင်လ အဘိဓမ္မာ လေ့လာတဲ့ပုဂ္ဂိုလ်ဆိုရင် စိတ်အပိုင်းဆိုရင် နည်းနည်းလေးပဲ။ 

 ★ မြတ်စွာဘုရားလက်ထက်က စပြီးတော့ ရဟန္တာတွေရော နောက်ပြီးတော့ အဘိဓမ္မာ ပညာရှင်တွေရော လေ့လာနေတာ သူက အရမ်းကို လွယ်ကူအောင် လုပ်ထားပြီးပြီ။ ခက်ခဲတာကို လွယ်ကူအောင် လုပ်ထားပြီးပြီ။ 

★ အခုချိန်မှာ သိပ္ပံပညာရှင်တွေက genes အနေနဲ့ရော ဦးနှောက်အနေနဲ့ရော emotion အနေနဲ့ရော တွဲပြီးတော့ လေ့လာတဲ့အခါကျတော့ ပိုတောင်လွယ်လာတယ်။ ဦးနှောက် အနေနဲ့ ဆိုရင်လည်းပဲ သူက အရမ်းကြီး မခက်ခဲဘူး။ ဆက်လက်ဖော်ပြပါမည်။ ကျေးဇူးတော်ရှင်အောက်စဖို့ဒ်ဆရာတော် 

ပါမောက္ခ ဒေါက်တာအရှင်ဓမ္မသာမိ