နေ့စဉ်အသုံးချ မဂ္ဂင်ရှစ်ပါး အပိုင်း(၆)

အဆင်မပြေမှုနဲ့တွေ့တဲ့အခါ မိမိ သူတစ်ပါး 
ကရုဏာဖြစ်ရင် နေ့စဉ်ဘဝမှာ မဂ္ဂင့်ရှစ်ပါးကျင့်နေတယ် 
||▬▬▬▬▬▬||▬▬▬**▬▬▬||▬▬▬▬▬▬||
★ နောက်ပြီးတော့ ကိုယ့်နိုင်ငံကို အတင်းပြောတဲ့ နိုင်ငံတွေ၊ အကျိုးသိပ်
မလိုလားတဲ့ နိုင်ငံတွေ၊ အဲဒီနိုင်ငံတွေ တွေ့ပြီဆိုရင်လည်းပဲ အဲဒီနိုင်ငံတွေ 
ပြဿနာရှိပြီဆိုရင်လည်း ဘုန်းဘုန်းတို့က It is kind of self-justification. 
 “ကြည့် သူတို့နိုင်ငံဘယ်လိုဖြစ်တယ် ဒီလို စိတ်ထားမကောင်းတဲ့လူတွေ 
ဒို့ကို ဘယ်လိုပြောတဲ့လူတွေ သူတို့ကျတော့ ကြည့်ပါလား။”

 ★ ဒီလိုဖြစ်တယ်ဆိုပြီးတော့ I told you so ဆိုတဲ့ အမြင်မျိုးနဲ့ 
သဘောထားအမြင်တွေ ဖြစ်တတ်တယ်။ 

★ အဲဒီလိုမဖြစ်အောင် ကိုယ်ကြိုက်တဲ့နိုင်ငံပဲဖြစ်ဖြစ် မကြိုက်တဲ့
နိုင်ငံပဲဖြစ်ဖြစ် ကိုယ်အကောင်းမြင်တဲ့ လူကြီးတွေပဲဖြစ်ဖြစ်၊ 
အကောင်းမမြင်တဲ့ လူကြီးတွေပဲဖြစ်ဖြစ် သူတို့အကြောင်းကို 
ကြည့်တဲ့နေရာမှာ ကရုဏာနဲ့ကြည့်ရမယ်။

★ အများပြည်သူရဲ့ဒုက္ခနဲ့ပတ်သတ်တယ်။ ကိုယ့်အယူအဆနဲ့ 
မတူလို့ သူတို့ဒုက္ခရောက်တာ စိတ်ထဲမှာ နှစ်မြို့တာ ဒါကြီးက 
တော်တော် negative ဖြစ်တဲ့ emotion တစ်ခုပါ။ 

★ မတေ်တာသုတျထဲမှာ “ဒိဋ်ဌာ ဝါ ယဝေ အဒိဋ်ဌာ၊ ယဝေ ဒူရေ 
အဝိဒူရေ” မွငျနရေတဲ့လူ မွငျဖူးတဲ့လူ၊ မမွငျရတဲ့လူ မမွငျဖူးတဲ့လူ၊ 
မမွငျအပျတဲ့လူ၊ အဲဒီလူတှအေားလုံး ကြောသားရငျသားမခှဲခွားပဲနဲ့ 
“သဗ်ဗသေတ်တာ ဘဝန်တု သုခိသတ်တာ” 
သူတို့တှေ ကနြျးမာ ခမြျးသာပါစေ။ 

★ သူတို့ရဲ့ ကောင်းကျိုးကိုလိုလားတဲ့စိတ် ဖြစ်ရမယ်။ ဒါ မေတ္တာသုတ်။ 
မဂ္ဂင်ရှစ်ပါးထဲမှာ ဘယ်ထဲမှာ ပါတုန်းဆို ဒါ “သမ္မာသင်္ကပ္ပ”ထဲမှာ ပါတယ်။ 

★ #သမ္မာသင်္ကပ္ပက ကိုယ့်ရဲ့ emotion ကို ဘာကိုအဓိကထားပြီးတော့ ဆုံးမပေးတာတုန်းဆိုတော့ ပြဿနာနဲ့တွေ့တဲ့အခါ အဆင်မပြေမှုနဲ့တွေ့တဲ့အခါ လောကဓံနဲ့တွေ့တဲ့အခါမှာ ဒေါသမဖြစ်ဘူးတဲ့။ 
သူက Anger management ကိုပြောတာ။ 

 ★ ဒေါသမဖြစ်ရုံတင်မကဘူး ဒေါသဖြစ်ရင် အကြမ်းဖက်တယ်ဆိုတော့
 ဒေါသလည်းမဖြစ်နဲ့ အကြမ်းလည်းမဖက်နဲ့ ဆိုတော့ ဒေါသကို 
တော်တော်ထိန်းနိုင်ရမယ်၊ Anger management 
တော်တော်ကောင်းတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်ရမယ်။ 

★ ဆိုလိုတာက ကိုယ့်ရဲ့ emotional pattern (စိတ်ခံစားမှုအကျင့်) ကို 
ကိုယ် သတိထားမိရင် ကိုယ့်ဒေါသကို ကိုယ်ပြန်ပြီးတော့ ထိန်းနိုင်တဲ့
ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်သွားတယ်။ အဲဒီပုဂ္ဂိုလ်က နေ့တိုင်း လုပ်ငန်းခွင်မှာရော 
ကောင်းမောင်းရင်းနဲ့ရော အလုပ်အသွား အိမ်အပြန် 
အချိန်တိုင်း သူ့မှာ မဂ္ဂင်ရှစ်ပါး ကျင့်နေတယ်။ 

★ စိတ်တိုင်းမကျတဲ့အခါမှာမပေါက်ကွဲတာ၊ အကြမ်းဖက်မှု မဖြစ်အောင် 
ဆူဆူပူပူ မဖြစ်အောင်၊ မဖြစ်ရုံတင်မကဘူး စိတ်ထဲမှာ အဆင်မပြေမှုတွေ
တွေ့တဲ့အခါမှာ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ်လည်းပဲ ကရုဏာထားသနားတယ်။ 
ကိုယ့်နဲ့ပတ်သတ်တဲ့ တခြားလူတွေကိုလည်းပဲ ကရုဏာဖြစ်အောင် 
ကြည့်တယ်ဆိုရင် ဒါ နေ့စဉ်ဘဝမှာ မဂ္ဂင်ရှစ်ပါးကျင့်နေတာ။ 

★ အဲဒီလိုကျင့်တဲ့ပုဂ္ဂိုလ်ကတဲ့ ဒါ ဖတ်ပြနေကျစာအုပ်လေး 
"Altered Traits: Science Reveals How Meditation Changes 
Your Mind, Brain, and Body" ဒီစာအုပ်ထဲကနေ 
နည်းနည်းပါးပါး ဖတ်ပြမယ်။

 ဒါ ဦးနှောက်ပုံပေါ့နော်။ စာမျက်နှာ် ၁၄၄ မှာ - When he cultivated empathy, 
sharing the suffering of another, she saw the action in his neural 
networks for pain. But once he began to generate compassion—
loving feelings for someone who was suffering—
he activated brain circuitry for positive feelings, 
reward, and affiliation. 

★ ဒါက ဘာပြောတာတုန်းဆိုတော့ ဒုက္ခကို စိတ်ဝင်စားပြီးတော့ 
တခြားလူတွေရဲ့ပြဿနာကို စိတ်ဝင်စားပြီးတော့ အဲဒီပြဿနာအကြောင်း 
တွေးတဲ့အခါအမှာ empathy ဖြစ်တယ်။ ကိုယ်ချင်းစာတရားဖြစ်တယ်။ 

★ ဒါပေမဲ့ ဒီ empathy က stress ဖြစ်စေတယ်။ အမေကိုပဲကြည့် အမေက 
သူ့သားသမီးရဲ့ ပြဿနာကို စိတ်ဝင်စားတယ်၊ သားသမီးပြဿနာအကြောင်း 
သိလိုက်တာနဲ့ အမေက ချက်ချင်း စိတ်ထဲမှာ ပူလောင်သွားတာ။ 
ဒါ empathy ခေါ်တယ်။ 

★ ဒါပေမဲ့ အဲဒီနေရာမှာ Once he began to generate compassion ဆိုတာ 
compassion ဆိုတဲ့ ကရုဏာ စပြီးတော့ generate လုပ်တယ် ထုတ်လုပ်တယ်
ဆိုတာက အဲဒီပြဿနာကို အဲဒီထက်ပိုပြီး လေးလေးနက်နက် 
စိတ်ဝင်စားပြီးတော့ ဘယ်အဆင့်ထိသွားတုန်းဆိုတော့ ဒီပြဿနာ 
ပြေလည်အောင် ငါ ဘာကူညီရမှာတုန်း။ ငါ ဘာလုပ်နိုင်တုန်း။ 

★ အဲဒီလို စတွေးတဲ့အချိန် ပြဿနာပြေလည်စေဖို့အတွက် 
ပြဿနာဖြေရှင်းဖို့အတွက် စတွေးတဲ့အချိန် အဲဒီဟာလေးကို compassion 
ခေါ်တာ။ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားကလည်းပဲ ကရုဏာဆိုရင်တဲ့
 တခြားလူတွေရဲ့ ပြဿနာကို ဖြေရှင်းပေးချင်တာ။ 

★ ဖြေရှင်းပေးချင်တာ ကိုယ့်ရဲ့ emotion ဘယ်လောက်ထိ train 
လုပ်ရမှာတုန်းဆိုတော့ အဲဒီဒုက္ခရောက်နေတာ ခိုးကိုးရာမဲ့နေတာပါလား၊ 
the person is in helpless situation. အဲဒီလို အင်အားကောင်းတဲ့ 
ကရုဏာ compassion က generate က လုပ်ရမှာ။ 

 ★ အဲဒီလို generate လုပ်တဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်က သီလမဂ္ဂင် လုံခြုံပြီးသားပေါ့။ 
“သမ္မာဝါစာ” - မှန်ကန်တဲ့အပြောအဆို - right speak ၊ “သမ္မာကမ္မန္တ” - 
မှန်ကန်တဲ့အပြုအမူ right action ၊ ဥပမာ အကြမ်းမဖက်တာတို့။ 
အဲဒီသီလတွေက အလိုလိုပါလာတာ compassion ရှိရင်။ 
အဲဒီ သီလတွေအားလုံးက compassion based ပဲ။ 

★ အခုပဲ ဘုန်းဘုန်း ရှင်းပြသွားတယ်။ တကယ်လို့ compassion 
ရှိတယ်ဆိုရင် ဒေါသကလည်းပဲ နည်းသွားတယ်တဲ့။ 
ဒေါသအစား ကိုယ်က ကရုဏာနဲ့ အစားထိုးလိုက်တာ။ 

★ ဆိုလိုတာက တခြားလူအကြောင်းတွေးတဲ့အခါ သူတို့ရဲ့ဒုက္ခအကြောင်း ချက်ချင်းတွေးလိုက်ပါ။ တွေးပြီးတော့ ကြင်နာတဲ့စိတ်ထားပါ။ 
အဲဒီလို အလေ့အကျင့်လုပ်ထားပါ။ ဆက်လက်ဖော်ပြပါမည်။ ကျေးဇူးတော်ရှင်အောက်စဖို့ဒ်ဆရာတော် 
ပါမောက္ခ ဒေါက်တာအရှင်ဓမ္မသာမိ